عووامل بیماری رفلاکس و راه های درمان آن چیست

بیماری رفلاکس معده که متاسفانه برخی آن را درست تشخیص نمی دهند  ، بیماری شایع گوارشی است و علی رغم آنکه خیلی ها از آن رنج می برند،درمان ساده ای دارد که فقط با یک قرص ( که پزشک به شما خواهد گفت ) و همچنین پیشگیری که ذیلاً به شما گفته می شود قابل حل است .

ضمن تقدیر از جناب آقای دکتـــر رضا ملک زاده فوق تخصص گوارش و کبد و ریاست محترم بیمارستان شریعتی تهران که در تخصص خود فوق العاده حاذق می باشند ، مطالب زیر از گروه تحقیقات رفلاکس … بییمارستان شریعتی تقدیم حضورتان می گردد .

رفلاکس چیست؟
غذایی که می خوریم از طریق لوله ای به نام  مری وارد معده می شود . هضم غذا در معده توسط اسید و شیره معده آغاز می گردد . دیواره معده به دلیل تماس مداوم با اسید و شیره معده در مقابل اثرات مخرب آنها مقاوم شده است و بالعکس دیواره مری به دلیل اینکه بطور معمول در معرض تماس با اسید و شیره معده نیست دفاع مناسبی هم در برابر این عوامل ندارد . در حالت طبیعی دریچه ای به نام دریچه مری بین مری و معده قرار دارد که اجازه می دهد غذا از مری وارد معده شود ، ولی از بازگشت غذا و شیره معده به مری جلوگیری می کند .

اگر دریچـه مــری وظیفه خود را بدرستی انجام ندهد ، یعنی به خوبـی بسته نشود یا بی موقع باز شود ، اسید و شیره معده به داخل مری برمی گردند . همانطوریکه قبلاً ذکر شد دیواره مری در برابر اسید و شیره معده آسیب پدیر است . بنابر این در شرایطی که دریچه مری کار خود را به درستی انجام ندهد ، بازگشت اسید و شیره معده به داخل مری باعث آزردگی مری می گردد به باز گشت غیر عادی اسید و شیره معده به داخل مری و آزرده شدن مری در اثر تماس با این عوامل ، بیماری رفلاکس معده به مری یا اصطلاحاً   رفلاکس گفته می شود .

علایم رفلاکس کدامند ؟
مهمترین علایم رفلاکس عبارتند از :

1. ترش کردن : یعنی احساس بازگشت مایع تلخ یا ترش از معده به دهان
2. سوزش زیر جناغ سینه : احساس سوزش در ناحیه ای که در شکل اول با هاشور سبز رنگ نشان داده شده است . علاوه براینها بیماران مبتلا به رفلاکس ممکن است علایم دیگری هم داشته باشند ، این نشانه ها عبارتند از درد  در  زیر جناغ سینه ، گیر کردن غذا ، حالت تهوع ( به خصوص هنگام صبح ) ، باد گلو  و آروغ زدنهای مکرر ، جمع شدن بیش از حد بزاق در دهان و سرفه های مکرر بدون علت ، تلخ شدن دهان و برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان .

باید توجه داشت که اگر چه علایم مهم  رفلاکس ترش کردن و سوزش زیر جناغ سینه هستند ، اما بسیاری از بیماران مبتلا به رفلاکس این علایم را ندارند و فقط از سایر علایم ذکر شده شکایت می کنند .

رفلاکس باعث چه مشکلاتی می شود ؟
رفلاکس  اصولاً بیماری آزار دهنده ای است . علایم رفلاکس فرد مبتلا را آزار می دهند و می توانند در فعالیت ها و کارهای روزانه او اختلال ایجاد کنند . همچنین برخی علایم رفلاکس با بیماریهای دیگر اشتباه می شوند . مثلاً درد قفسه سینه ناشی از رفلاکس با دردهای قلبی اشتباه می شوند . در چنین مواردی حتماً باید بیماری خطرناکتر ( در این مورد بیماری عروق قلب ) به دقت بررسی شود و از نبودن مشکل قلبی مطمئن شویم  و سپس به رفلاکس بپردازیم چرا که همانطور که گفته شد  رفلاکس عمدتاً بیماری آزار دهنده ای است نه خطرناک .
از سایر عوارض رفلاکس بروز خراشیدگی و زخم در ناحیه مری می باشد . با تشخیص به موقع و درمان مناسب رفلاکس به راحتی می توان این عوارض را کنترل نمود .

چرا رفلاکس ایجاد می شود ؟

هنوز به درستی علت ایجاد رفلاکس مشخص نشده اما به خوبی می دانیم که برخی عوامل باعث بروز و تشدید رفلاکس می شوند مهمترین این عوامل عبارتند از :

• پرخوری
• سریع غذا خوردن و کامل نجویدن غذا یا غذا خوردن با استرس و نگرانی
• مصرف غذاهای بسیار چرب،تند و شور
• مصرف ادویه و فلفل زیاد ، سیب زمینی سرخ شده
• مصرف غذاهای حاوی ادویه و سیر و پیاز و نگهدارنده نظیر سوسیس و کالباس و غذاهای زودپز  fast food  ( مثل ساندویچ و پیتزا)
• مصرف انواع سس های چرب و پر نمک ( به خصوص سس قرمز )
• مصرف مرکبات ترش ( مثل پرتقال و نارنگی ترش )
• مصرف کافئین زیاد ( شکلات ، قهوه ، نسکافه )
• مصرف زیاد چای به خصوص اگر پر رنگ بوده و تازه دم نباشد ( به مقار زیاد )
• مصرف نان های که خمیر آنها به خوبی نمی پزد مثل نان باگت ، سفید و نان بربری
• چاقی و افزایش وزن
• دراز کشیدن در فاصله کوتاه پس از غذا
• سیگار کشیدن و مصرف دخانیات
• مصرف الکل و نوشابه های گازدار
• استرس و فشارهای روانی و عصبی
• پوشیدن لباسهای تنگ

چگونه می توان از بروز علایم رفلاکس جلوگیری کرد؟
پرهیز از مواردی که در بالا گفته شد می تواند به بهبود علایم رفلاکس و پیشگیری از بروز آن کمک کند . بنابر این خوردن غذا به اندازه ، پرهیز از پرخوری ، کاهش مصرف غذای زودپز fast food ،نوشابه های گاز دار ، سس های آماده به خصوص سس قرمز و غذاهای سنگین و بسیار پر چرب ، کم کردن نوشیدن چای ، ترک سیگار و قلیان ، کاهش وزن و داشتن برنامه منظم  ورزشی ( حداقل روزانه 30 دقیقه پیاده روی ) در کاهش علایم یا پیشگیری از رفلاکس موثر هستند . همچنین کنترل استرس و تعدیل فشارهای روانی در کنترل رفلاکس بسیار است . ممکن است آدامس جویدن در بهبود علایم در بعضی افراد موثر باشد .

روش مناسب در برخورد با رفلاکس کدام است؟
همانطور که گفته شد رعایت برخی توصیه های تغذیه ای ، روش زندگی مناسب و کاهش استرس می توانند رفلاکس را کنترل کنند . اگر با این روشها در مدت کوتاه علایم بهبود چشمگیر نیابند بهتر است به پزشک مراجعه کنیم . پزشک معالج با توجه به علایم و انجام معاینات لازم بررسیهای مناسب را انجام  خواهد داد و درمان را شروع خواهد کرد .بر اساس مطالعات انجام شده در کشور ما ، حدود یک پنجم افراد مبتلا به رفلاکس همزمان زخم های معده یا اثنی عشر دارند و حدود نیمی از افراد مبتلا به رفلاکس روده تحریک پذیر نیز دارند . بنا بر این بررسی و تشخیص و درمان مناسب بیماریهای همزمان از اهمیت به سزائی برخوردار است . همانطور که اشاره شد استرس و فشارهای روانی از عوامل مهم تشدید و بروز رفلاکس هستند . توجه کافی به این مطلب و در صورت لزوم برخورداری از کمک مشاورین و روانپزشکان می تواند بسیار کمک کننده باشد . بیماریهای کمیابی هم هستند که می توانند با علایم رفلاکس خود را نشان دهند . پزشک شما می تواند در مواقع لزوم به بررسی و تشخیص این موارد بپردازد .

درمان رفلاکس چگونه است و جه مدت طول می کشد؟
خوشبختانه امروزه داروهای بسیار موثری برای درمان رفلاکس وجود دارند . مهمترین داروهائی که به این منظور به کار میروند داروی امپرازول و هم خانوادهایش نظیر پانتوپرازول – رابیپرازول – لانسو پرازول – هستند علاوه بر اینها داروهائی نظیر رانیتیدین  و فاموتیدین نیز میتوانند در برخی موارد موثر باشند . پزشک معالج درمان را شروع میکند و برحسب نیاز آن را ادامه خواهد داد در بیش از نیمی از موارد فرد مبتلا به رفلاکس نیاز به درمان دراز مدت ( سالها ) با دارو دارد . داروهائی نظیر امپرازول را می توان برای مدت طولانی ( حتی سالها ) استفاده نمود . اگرچه عوارض معدودی با این داروها گزارش شده است ، اما در مجموع کنترل علایم رفلاکس در دراز مدت با این دسته داروها بسیار موفقیت آمیز و مطمئن است .

آیا عمل جراحی برای درمان رفلاکس کمک کننده است؟
در بیمارانی که به خوبی به درمان با دارو جواب می دهند و علایم ایشان کنترل می شود اما با کم کردن یا قطع دارو علایم برمی گردد امکان انجام اعمال جراحی ضد رفلاکس وجود دارد . عمل جراحی برای افرادی که پاسخ مناسبی به درمان داروئی نداده اند مناسب نیست امروزه این اعمال جراحی به روش لاپاراسکوپیک انجام می شوند . انجام عمل جراحی می تواند عوارضی داشته باشد که معمولاً کوتاه مدت و گذرا هستند  . در مورد میزان موفقیت عمل و نتایج دراز مدت آن بطور خلاصه می توان گفت که حدود 75% افرادی که عمل آنها موفقیت آمیز بوده باشد پس از ده سال نیز مشکلی نخواهند داشت . اما درحدود 30 – 20% افراد ممکن است پس از عمل نیز مجدداً نیاز به مصرف دارو داشته باشند . ضروری است قبل از تصمیم به عمل جراحی با پزشک متخصص گوارش مشورت شود .